Voorbeschouwing Radio 1 debat
Na een week vol politieke turbulentie zal zondag het eerste lijsttrekkersdebat plaatsvinden. Worden de controverses rondom Hero Brinkman en Jack de Vries aangehaald? Wat kunnen we verwachten van de andere partijen? Hieronder een aantal voorspellingen.
UPDATE: In verband met de vliegtuigramp in Libië zijn de campagnes stilgelegd tot a.s. maandag en gaat het Radio 1 Debat niet door. Mogelijk gaat het op een later tijdstip wel door.
Schandalen
Mijn verwachting is dat Brinkman niet ten tonele wordt gevoerd door de andere lijsttrekkers. Het zou Wilders in staat stellen om zich te profileren als slachtoffer. Een aanval op hem door de traditionele politieke partijen is in de ogen van zijn (potentiële) kiezers eerder iets om mee te pronken dan je voor te schamen. De kans dat zijn nu verdeelde achterban juist de rijen sluit, is zeer groot.
Als iemand deze controverse wél aanhaalt, zal het Alexander Pechtold zijn. Niet alleen omdat hij in het debat soms een ongeleid projectiel kan zijn, maar ook omdat zijn partij het meeste baat heeft bij een grotere rol van Wilders in deze verkiezingscampagne. Hoe hoger Wilders staat in de peilingen, hoe meer behoefte er is aan een anti-Wilders partij.
De kwestie rondom Jack de Vries wordt waarschijnlijk wél aangehaald. Maar de lijsttrekkers zullen huiverig zijn om zijn privéleven aan te halen. Daarom zal deze affaire worden besproken in termen van een vertrouwensbreuk tussen de staatssecretaris en zijn ondergeschikten. Om toch schade aan te richten bij het CDA moeten ze niet De Vries aanvallen maar Balkenende. De Vries is immers al veel negatief in het nieuws en nog een aanval op hem zal hem niet meer beschadigen. Maar wat zegt het over Balkenende – als premier, als partijleider, als lijsttrekker – dat hij De Vries aan laat blijven? Bij deze aanval kunnen vooral Rutte, Wilders en Verdonk garen spinnen. Conservatieve rechtse kiezers die traditioneel bij het CDA zitten, kunnen zo verleid worden tot een overstap naar een andere rechtse partij.
De strategie van Rutte
Mark Rutte zal elk onderwerp in het debat aangrijpen om het te hebben over de economie. Gezien de onvermijdelijke bezuinigingen en het consistente economische verhaal dat Rutte al jaren heeft, is dit in de ogen van de kiezer voor hem een sterk onderwerp. Job Cohen en Emile Roemer zullen Rutte aanvallen op de gevolgen van grote bezuinigingen op de herstellende economie en op gewone mensen in het land. Dit stelt Jan Peter Balkenende in staat om zich te profileren als de redelijke middenweg tussen links en rechts, precies de plek in het politieke spectrum waar zijn partij zich het meest thuis voelt. Dit zal Rutte bij voorbaat willen ondermijnen door niet alleen Cohen aan te vallen, maar ook Balkenende. Dit bereikt hij door de de schuld van de crisis te leggen bij de regering CDA – PvdA.
Verrassingen zijn niet uitgesloten
Ten slotte, wat kunnen we verwachten van Geert Wilders? Zoals gewoonlijk is hij het meest onvoorspelbaar. Hij heeft de pech dat deze verkiezingen niet draaien om zijn belangrijkste onderwerp: integratie en immigratie. Nu er ook nog onenigheid lijkt te zijn in de PVV, zal hij er op gebrand zijn om gunstiger in het nieuws te komen. Welk konijn hij uit zijn hoge hoed gaat toveren, is nu moeilijk te zeggen. Maar wel is duidelijk dat het voor hem lastiger is dan ooit om de dynamiek van de verkiezingsstrijd naar zich toe te trekken.